تامین کننده نقدینگی یا Liquidity Provider سرمایه گذاری است که دارایی‌های دیجیتال راکد خود را در استخرهای نقدینگی به اشتراک می‌گذارد و طی آن کسب درآمد می‌کند. این افراد در واقع برای فراهم نمودن رمز ارز لازم برای یک استخر، تامین‌کننده نقدینگی مورد نیاز برای پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز هستند.
دارایی‌های تامین کننده نقدینگی در طی یک قرارداد هوشمند در استخرهای نقدینگی قفل می‌شوند. در واقع این استخرها منبع تامین نقدینگی صرافی غیر متمرکز به شمار می‌روند. فرآیند اشتراک‌گذاری دارایی‌ها در استخرهای نقدینگی، نشان دهنده تلاش صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) جهت ایجاد فضایی برای سرمایه‌گذاران برای انجام معاملات بی واسطه است.
همزمان با رشد روز افزون استخرهای نقدینگی، حرفه تامین کننده نقدینگی از مسائلی است که کاربران حوزه ارز دیجیتال علاقه فراوانی بدان نشان داده‌اند. حتی خود شما نیز می‌توانید جزوی از تامین کننده نقدینگی باشید. بدین ترتیب در ادامه این مطلب بیشتر به مفهوم تامین کننده نقدینگی و دیگر مفاهیم مرتبط با آن خواهم پرداخت.
تامین کننده نقدینگی (Liquidity Provider)
صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEXها به جای مشخص کردن نهادی برای ارائه دارایی‌های دیجیتال برای انجام معاملات، به مشارکت هولدر ها در استخرهای نقدینگی تمرکز دارند. استخرهای نقدینگی در واقع قراردادهای هوشمندی هستند که امکان دریافت دارایی‌های کاربران را دارند. این دست از کاربران که دارایی‌هایشان را به این قرارداد هوشمند می‌فرستند، اصطلاحا تامین کننده نقدینگی (Liquidity Provider) یا LP نام دارند.
از استخرهای نقدینگی به عنوان بخش مهم از بازارسازهای خودکار (AMMs) برای وام ارز دیجیتال، تبادل رمز ارزها، بیمه روی زنجیره‌ای (On-chain) و پروژه‌های ییلد فارمینگ و … استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید:ییلد فارمینگ (Yield Farming) یا کشت سود
بیشتر بخوانید:وام ارز دیجیتال (Crypto Lending)
تامین کننده نقدینگی به زبان ساده فردی است که بواسطه فراهم کردن رمز ارز لازم یک استخر، برای پلتفرم‌های امور مالی غیرمتمرکز نقدینگی مورد نیاز را تامین می‌کند.
در فرآیند نقدینگی هم نقدینگی مورد نیاز بازار کریپتوکارنسی فراهم می‌گردد و هم به کاربران این امکان را می‌دهد که بجای هولد کردن ارز دیجیتال یا فروش دارایی‌های خود، با سپرده‌گذاری رمز ارزهایشان در استخرها، سود بدست آورند.
بیشتر بخوانید:هولد کردن ارز دیجیتال یا هودل HODL چیست؟
زمانی که دیگر کاربران از دارایی‌های این استخرها استفاده نمایند، به تامنی کننده نقدینگی درصدی از کارمزد تراکنش اعطا می‌گردد. این نوع کسب درآمد در واقع نوعی درآمد منفعل (Passive Income) به شمار می‌رود.
استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟
استخر نقدینگی قرارداد هوشمندی است که مجموعه ارزهای دیجیتالی که در پلتفرم‌های امور مالی غیرمتمرکز یا DEXها بکار می‌روند را خود قفل می‌کند. این استخرها در واقع روشی برای تامین نقدینگی لازم برای DEXها به شمار می‌روند. موتور تطابق (Matching Engine) سیستمی است که سفارشات را با یکدیگر تطبیق می‌دهد که در کنار دفتر سفارش به عنوان بخش مهمی از صرافی متمرکز (CEX) محسوب می‌شوند.
این روش جهت تسهیل معاملات در صرافی‌های متمرکز و ایجاد معاملات پیچیده مناسب است. اما پلتفرم‌های دیفای امکان انجام این روش را ندارند؛ زیرا ترید کردن در این پروتکل‌ها روی زنجیره انجام می‌گیرد و تمامی اطلاعات تراکنش‌ها درون یک شبکه بلاکچین بدون نظارت یک سازمان مرکزی ذخیره می‌شود.
در این شرایط مشکل اصلی این است که برای مثال اگر فعالیت یک صرافی براساس دفتر سفارش بلاکچین اتریوم باشد، جهت ایجاد سفارش و یا لغو کردن آن باید گس بیشتری پرداخت گردد که این مسئله نیز سبب افزایش هزینه معامله خواهد شد.
از طرفی تامین کننده نقدینگی نیز دیگر از طریق تامین نقدینگی سود کافی دریافت نخواهد کرد. شبکه‌های بلاکچینی نیز همچنین قدرت لازم برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری ارزهای دیجیتال را از نظر توان عملیاتی نخواهند داشت.
در این حالت می‌توان استخرهای نقدینگی را جایگزینی مناسب برای دفتر سفارش (Order Book) در نظر گرفت. این استخرها توسط صرافی‌های غیرمتمرکزی که براساس سیستم بازارسازهای خودکار (AMMs) فعالند، استفاده می‌شود. از اهداف این روش می‌توان به اجرای معاملات با نقدینگی بالا و اسلیپیچ پایین اشاره نمود.
آیا یک تامین کننده نقدینگی دارای درآمد پایداری است؟
پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز یا DEXها در ازای تامین نقدینگی، کارمزدی را از معامله‌گر دریافت می‌کنند. قسمتی از این کارمزد دریافتی به سرمایه‌گذارانی که دارایی‌های دیجیتالی خود را در استخرها به اشتراک گذاشته‌اند اعطا می‌گردد. در واقع براین اساس، تامین کننده نقدینگی با اشتراک‌گذاری دارایی‌های خود در استخرها، درآمد مستمری برای خود بوجود می‌آورد. اما نمی‌توان از خطرات این فرآیند غافل گردید.
عملکرد تامین کننده نقدینگی یا Liquidity Provider
همانطور که در بالا اشاره کردم به افرادی که دارایی‌هایشان را به استخرهای نقدینگی ارسال می‌کنند، تامین کننده نقدینگی گفته می‌شود. به عبارتی این افراد نقدینگی لازم برای پلتفرم‌های غیرمتمرکز را از طریق فراهم نمودن ارز دیجیتال مورد نیاز برای یک استخر تامین می‌کنند. تامین نقدینگی همزمان دو منفعت دارد که در زیر بدان اشاره می‌شود:
- کسب سود برای تامین کننده نقدینگی به دلیل هولد کردن دارایی‌های خود در استخر بجای فروش آن‌ها
- تامین نقدینگی مورد نیاز برای بازار کریپتوکارنسی
نقش تامین کننده نقدینگی در استخر نقدینگی
همانطور که گفته شد بازارسازهای خودکار یا AMMها، بدون نیاز به دفتر سفارش امکان انجام معاملات روی زنجیره‌ای را فراهم می‌کنند. باتوجه به اینکه جهت انجام ترید نیازی به شخص ثالث نیست؛ تریدرها برای جفت ارزهای معاملاتی که احتمال دارد در صرافی‌های مبتنی بر دفتر سفارش، نقدینگی لازم را نداشته باشند، امکان باز کردن پوزیشن را خواهند داشت.
در این شرایط بجای طرف شدن با یک شخص ثالث، در زمان ترید با نقدینگی استخر سر و کار خواهید داشت. بدین معنا که برخلاف دفتر سفارش یا ارد بوک‌ها خریداران به فروشندگان و فروشندگان نیز به خریداران نیازی نخواهند داشت. بلکه در این شرایط تنها موجود بودن جفت ارز معاملاتی که قصد تریدر آن را دارید در استخر، کافی است.
معمولا برای مشارکت در استخر نقدینگی، نیاز به بودن یک جفت ارز است که از نظر مقداری با هم معادل باشند. برای نمونه درصورتی که قصد مشارکت در یک استخر USDC و ETH به عنوان تامین کننده نقدینگی داشته باشید، باید مقداری برابر از USDC و اتر را در این استخر ارسال کنید. اگر قیمت هر اتر را 2,000 در نظر بگیریم، شما ملزم به واریز یک اتر و 2,000 دلار USDC به این استخر خواهید بود.
توکن تامین نقدینگی چیست؟
تامین کننده نقدینگی جهت کارایی لازم انواع بازارساز خودکار نظیر کرو (Curve)، یونی سواپ (Uniswap) و …، تامین نقدینگی استخرها را با استفاده از دارایی‌های دیجیتال خود انجام می‌دهد. زمانی که دارایی‌های دیجیتالی در استخرهای کریپتوکارنسی سپرده‌گذاری می‌گردند، بازارسازهای خودکار به صورت اتوماتیک به نمایندگی از سهم سپرده‌گذار در استخر، توکن جدیدی را در اختیار تامین کننده نقدینگی قرار می‌دهد که به آن توکن جدید، توکن تامین نقدینگی یا (Liquidity Provider Token) می‌گویند.
این توکن تامین نقدینگی را می‌توان هم در پلتفرم بومی و هم در دیگر برنامه‌های غیرمتمرکز بکار برد.
LP توکن‌ها سبب غیرحضانتی باقی ماندن بازارسازهای خودکار می‌شود. شما توسط توکن‌های LP این امکان را دارید که به جای کنترل دارایی توسط اپراتورهای انسانی و با استفاده از قراردادهای هوشمند، خودتان دارایی‌تان را کنترل نمایید.
همچینن محاسبه ارزش LP Tokenها براساس سهم شما از استخر می‌باشد. برای نمونه اگر در استخر بلنسر که ارزش کلی آن معادل با 100 دلار است، 10 دلار سپرده گذاشته باشید، 10% از LP توکن‌های استخر را دریافت می‌کنید. زیرا شما 10% از نقدینگی استخر را تامین نموده‌اید.
روش محاسبه سود تامین کننده نقدینگی
باتوجه به آن‌که تامین کنندگان نقدینگی در استخر دارای سهم هستند، سود آن‌ها نیز براساس همین سهم بدست می‌آید. البته قابل توجه است که پلتفرم‌های مختلف با روش‌های مختلفی درآمد حاصل از تراکنش‌ها را محاسبه می‌کنند. برای نمونه در صرافی کوییک سواپ با انجام معامله 0.3 درصد از همه مبلغ، به عنوان کارمزد کسر می‌شود؛ 0.25 درصد از آن به Liquidity Provider تعلق دارد.
کاربرد LP Token چیست؟
تغییرات مداوم یکی از ویژگی‌های پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز است. درکنار این تغییرات، اصطلاحات مربوط به آن‌ها نیز تغییر می‌یابند. برای نمونه در پروتکل بلنسر چیزی که ما به عنوان LP Token از آن یاد می‌کنیم، BPT گفته می‌شود.
دارندگان توکن LP، می‌توانند با دارایی‌های خود در یک استخر مشارکت کنند. توکن‌ها نیز معرف نماینده دارایی آن‌ها خواهند بود. از دیگر کاربردهای ال پی توکن‌ها، کارکرد آن‌ها در ییلد فارمینگ است. در واقع به حداکثر رساندن درآمد بوسیله سپرده‌گذاری توکن‌ها در برنامه‌های دیفای، ایده اصلی Yield Farming می‌باشد. این به حداکثر رسانی سود توسط جابجایی توکن‌های و برداشتشان در پروتکل‌ها بوجود می‌آید.
برای درک بیشتر این موضوع در زیر به مراحل فارمینگ توکن CRV در پروتکل کرو اشاره می‌کنم:
- سپرده‌گذاری جفت ارز در استخر کرو
- ردیافت LP توکن استخر
- انجام سپرده‌گذاری LP در استخر استیکینگ
- دستیابی به توکن کرو
تامین کننده نقدینگی در طی این مراحل دو بار سود دریافت می‌کند؛ ابتدا بوسیله درآمد کارمزد تراکنش و سپس توسط شراکت در ییلد فارمینگ.
محبوب ترین پلتفرم های تامین نقدینگی
با پیاده‌سازی استخرهای نقدینگی تعداد فراونی از پلتفرم‌های تامین نقدینگی شناخته شدند. در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم:
یونی سواپ (Uniswap)
پلتفرم یونی سواپ یکی از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌باشد. یکی از ویژگی‌های این پلتفرم متغیر بودن سود Liquidity Provider برای استخرهاست که بیشترین آن 0.3% می‌باشد.
سوشی سواپ (Sushiswap)
این پلتفرم یکی از فورک‌های یونی سواپ به شمار می‌آید و 0.25 درصد از کارمزد تراکنش‌ها را به Liquidity Provider استخرهای خود ارائه می‌دهد.
پنکیک سواپ (PancakeSwap)
پلتفرم پنکیک سواپ براساس شبکه هوشمند بایننس پایه‌گذاری شده است. کارمزد تراکنش در پنکیک سواپ 0.25% است که 0.17% از این مقدار به تامین کننده نقدینگی و 0.3% آن به سازندگان استخر تعلق دارد. این پلتفرم امکان سپرده LP ها توسط تامین کننده نقدینگی در سرویس CAKE Farms است.
کروفایننس (Curve Finance)
کارمزد کلیه استخرها در پلتفرم صرافی غیر متمرکز کروفایننس برابر با 0.4 درصد است که نیمی از آن به عنوان درآمد Liquidity Provider محسوب می‌شود.
خطرات شراکت در تامین کننده نقدینگی یا Liquidity Provider
در زیر به خطرات و ریسک شرکت در Liquidity Provider اشاره می‌کنم:
ضرر ناپایدار
یکی از بزرگترین ریسک تامین کنندگان نقدینگی ضرر ناپایدار است. این ریسک زمانی اتفاق می‌افتد که اختلاف زیادی میان قیمت دارایی سپرده در مقایسه با زمان سپرده‌گذاری وجود دارد؛
در این حالت احتمال ضرر ناپایدار با افزایش اختلاف بیشتر خواهد شد. علت بروز ضرر پایدار به نوع فعالیت بازارسازهای خودکار مربوط می‌شود. در واقع در سیستم این بازارسازها باید ارزش هر جفت معاملاتی معین شده، مساوی باشد.
قرارداد هوشمند
همانطور که در بالا اشاره کردم دارایی شما در هنگام سپرده‌گذاری در استخرها، در واقع در یک قرارداد هوشمند ذخیره می‌شود. در این حالت هیچ واسطه‌ای برای نگهداری از دارایی وجود ندارد؛ اما از آنجا که سرمایه شما کد برنامه نویسی دارد، درصورت ایجاد هر مشکلی در کد، احتمال از دست رفتن سرمایه وجود خواهد داشت.
تامین کنندگان نقدینگی بوسیله اشتراک‌گذاری دارایی‌های راکد خود در استخرها، می‌توانند بخشی از کارمزدی را که صرافی از معامله‌گران برای استفاده از منابع نقدینگی می‌گیرد، دریافت نمایند.
بله. ضرر ناپایدار یکی از بزرگترین ریسک‌های تامین نقدینگی در حوزه دیفای می‌باشد.
